Powstaje „Słownik Gołdapski”

Będzie to słownik polskich nazw zwyczajowych powiatu gołdapskiego od 1945 roku.

Osiemdziesiąt lat temu, w 1945 roku polska administracja przejęła we władanie terytorium obecnego powiatu gołdapskiego. Rozpoczęto wprowadzanie polskich urzędowych nazw miejscowości, rzek, jezior, kompleksów leśnych, bagien i wzgórz.

Przybyli osadnicy i ich potomkowie też nadawali wiele nazw, które nie będąc oficjalnymi, urzędowymi, były rozpoznawane i stosowane lokalnie. Część z tych nazw, szczególnie z pierwszego, pionierskiego, okresu polskiego osadnictwa od 1945 r. była używana epizodycznie i nie przetrwała. Niektóre, po latach stosowania, z czasem zanikały odchodząc w zapomnienie. Część jednak przez cały czas funkcjonuje, od dziesięcioleci trwale wrastając w pejzaż Gołdapi i powiatu. Powstają nowe…

Nazewnictwo to zasługuje na utrwalenie, upamiętnienie i zachowanie w pamięci.

Stąd idea publikacji słownika, który zgromadzi zbiór nazw topograficznych, zwyczajowych, potocznych, popularnych, rodzimych z terenu miasta i całego powiatu w obecnych jego granicach. Poszukujemy i gromadzimy w opracowaniu nazwy pagórków, wzgórz, strumieni, rowów melioracyjnych, kanałów, bagien, lasów, zadrzewień, łąk, pól, stawów, parków, wąwozów, budowli, dróg, miejsc i części miejscowości. Ale też lokalnych nazw jezior, rzek, lasów czy miejscowości posiadających wprawdzie oficjalne nazwy urzędowe, nazywanych jednak przez mieszkańców „po swojemu”. Jak też innych nazw lokalnych obiektów i miejsc nie mieszczących się w wymienionych kategoriach.

Niech to opracowanie będzie hołdem dla pracy i poświęcenia kilku pokoleń mieszkańców, którzy swoje życie i aktywność zawodową związali z Gołdapią i okolicami – jednym z najtrudniejszych terenów do zagospodarowania po 1945 r. w Polsce. Ale też kopalnią wiedzy dla współczesnych mieszkańców, zwłaszcza najmłodszego pokolenia.

Wiedzy o naszej małej gołdapskiej ojczyźnie poczynając od czasów pradziadków, dziadków i rodziców pokolenia, które wchodzi w dorosłość. Niech będzie też zasobem wiedzy dla następnych pokoleń… Wszak dla współczesnego młodego pokolenia lata 90. XX w. to już zamierzchła historia, a pierwsze dziesięciolecia po zakończeniu II wojny światowej to prehistoria.

W publikacji zostaną zawarte nazwy topograficzne, ale też nazwy obiektów i budowli.

Jako dawny mieszkaniec bloku przy ulicy T. Kościuszki w Gołdapi pamiętam takie nazwy jak Kościuszkowo, Uliczki, Kozie Góry, Góra Anackich, Góra Katryńców. Ale też powszechnie znane w Gołdapi: Wąwóz, Przystań Harcerska, Plaża Wojskowa, Szpitalówa, Pomówa, Strzelnica.

Nazwy budowli to przykładowo: Kukuryku, Meksyk, Rybakówka, Zbrożkówka, Manhattan.

Na wydobycie z niepamięci, przypomnienie i utrwalenie zasługują też nazwy firm, instytucji, zakładów i przedsiębiorstw już nie istniejących. Przykładowo RKR (Romincki Kombinat Rolny), GZPT (Gołdapskie Zakłady Przemysłu Terenowego, potem WUTEH), OTL (Ośrodek Transportu Leśnego), POM (Państwowy Ośrodek Maszynowy), PBRol (Przedsiębiorstwo Budownictwa Rolniczego)…

Warto sporządzić wykaz i pamiętać też o nazwach sklepów, lokali i punktów usługowych – Cukierenka, Delikatesy, ZURiT, Praktyczna Pani, Relax, Bukiecik, Janczes…

Wiele z tych nazw miało status „kultowych” dla gołdapian.

Wiemy jakie były nazwy ulic w Gołdapi do 1945 roku. Ale kto pamięta jakie nazwy ulic były w Gołdapi w latach 50. i 60. XX wieku? Jakie nazwy ulic zmieniono na początku lat 90. XX w.? To też warto przypomnieć i uwzględnić w Słowniku.

Bardzo potrzebne, wręcz niezbędne dla kompletności planowanego opracowania jest zgromadzenie informacji nie tylko z miasta, ale dosłownie z każdej miejscowości z terenu powiatu gołdapskiego: gmin Banie Mazurskie, Dubeninki i Gołdap, każdego sołectwa. Zachęcam do współpracy, zwłaszcza osoby posiadające wiedzę dotyczącą takich miejscowości i okolic jak Banie Mazurskie, Grodzisko, Żabin, Dubeninki, Żytkiejmy, Grabowo, Górne, ale też kompleksów leśnych jak Puszcza Romincka, Lasy Skaliskie i inne.

Osoby dostarczające informacje, które znajdą się w opracowaniu, jeżeli wyrażą taką zgodę, zostaną wymienione jako współpracujące nad stworzeniem słownika.

Zapraszam do współpracy. Rozpoczynamy długą drogę, dziś stawiamy pierwszy krok z nadzieją, iż za czas jakiś zwieńczeniem naszej wspólnej pracy będzie „Słownik Gołdapski” w formie publikacji książkowej. To od nas zależy, czy Słownik powstanie.

Zgłoszenia propozycji haseł wraz z krótkim opisem proszę przesyłać na adres mailowy: mp.goldap@gmail.com

Serdecznie pozdrawiam

Jarosław Słoma

Autor „Miejscowości powiatu gołdapskiego”