Prezentujemy kolejną z prac przesłanych na Regionalny Konkurs Literacki „Ze Śląskiem na ty”. Autorką pracy jest Alicja Reiman z Szkoły Podstawowy numer 1 w Zdzieszowicach.
Mural na szkole PSP 1 w Zdzieszowicach
Chodzam do Zdzieszowic do Szkoły Podstawowy numer 1. Tam we ostatniym czajsie na ścianie, ze sali gimnastycznyj, namalowali mural. Przedstawioł ón dwa strómy. Jedyn jest w kolorze zielónym a drugi niebieskiym. Bardzo fajni jest tyn obrołz, ale taki trocham nie prawdziwi. Niy ma niebieskich strómów. Tyn mural, jak sie to dzisiej nazywoł, tak naprawdy zostoł trocham ze innygo powodu namalowani niż ino ozdoba ściany. To jest tak naprołwdy mural ekologiczni. Zostoł on namalowani farbóma ekologicznymi co zbiyrajóm tlynki azotu.
We ostatnim czajśie murale stały sie bardzo modne. Wszandzie sie je maluje. U nołs w gminie Zdzieszowice, a dokładnie we wsi Oleszka, powstoł taki jedyn bardzo fajni mural. Namalowani tam sóm ludzie ze zdjynć co kedyjś miyszkali we Oleszce, Żyrołwie i we Jejsionyj. Na poczóntku dwudziestich lat XX wieku we Oleszce miyszkoł synek co sie nazywoł Franciszek Lepich. Jak szoł do piyrszy komunii świynty to za pinióndze co dostoł, kupioł se aparat fotograficzni. Zaczół robić zdjyncia. Zrobiół ich dojść, ale nie wszyske zostały wywołane. Jygo dzieci czimały negatywy tich zdjynć na górze, a bóły to taky szkiełka schowane we kastelce. Przez lata po rozmaitich remóntach nie wszysky sie zachowały, ale bardzo sie tym zainteresowoł ksióndz Marek Sobotta i zrobiół wszystko żeby te zdjyncia wywołać. Tak tyż razym ze Stowarzyszyniym “Naszy Dziecictwo” ze Żyrowy udało sie nie ino wywołać zdjyncia ale i zrobić wystawa we muzeum Wsi Opolskiyj, we Bierkowicach i wydać katalog ze tymi zdjynciami, no i namalować włajśnie tyn mural na ścianie studoły, jak sie ino do Oleszki wjyżdżoł. Bardzo on jest fajni i przedstawiol tygo fotografa i ludzi ze jygo rodziny.
Jerzy Korzeński
Ale joł chciałabych napisać o jednym zdzieszowickim artyście co take obrazy na ścianach malowoł już pindziejsiónt lołt tymu. To bół pan Jerzy Korzeński co pochodziół ze Knurowa, ale ożynioł sie we Rozwadzy i tu ze swojóm rodzinóm jakiś czas miyszkoł a potyn przekludziół se do Zdzieszowic. Pan Korzeński bardzo fajnie malowoł. Mioł dusza artysty. Tak go sam ludzie spóminajóm. Nie bół jednak wyuczónym malarzym, ale jako bardzo zdolni czowiek robiół prawie całe życie zawodowe w takich miejscach co mu te zdolnojści artystyczne,malarskie, bóły bardo poczebne. Pan Jorg, jak go sam wołali, urodzóni bół we 1926 roku. Swoje zdolnojści do malowanioł odziedziczół po mamie. Miała ona tytuł Von Reiss, była bardzo bogatoł z dómu. Była to takoł małoł i filigranowoł kobiytka. Była wykształcónoł jako modystka i projektowała stroje i kapelusze. Nie robiyła tygo jednak przez całe życie, bo jak sie wydała to już sie tym nie zajmowała. Żołdyn w rodzinie nigdy nie opowiadoł czamu psziszła do Knurowa i wydała się za czowieka o słowiańskym pochodzyniu – Korzeńskim. Jak wspóminoł jyj wnuk, oupa nie rozumioł potrzeb swojyj kobity i pewnie skuli tygo po ślubie nie rozwijała swojy pasji zwiónzanyj ze zawodym.
O życiu i pasji pana Korzeńskiygo opowiedzioł mi jygo syn pan Hubert Korzeński. Jak sie jejździ po Zdzieszowicach i okolicy to przed niektórymi laubami namalowane sóm obrazy przedstawiajónce scyny przirody. Bardzo fajnie to wyglóndoł, ale widać, iż jest to już dołwno malowane. Zainteresowały mie te obrazy, bo choć kożdi jest trocham inni, to wszyske sóm do siebie bardzo podobne. Zaczłach sie pytać o te obrazy przed laubóma, nołprzód w dóma a potym pani z historii. Opowiedziała mi o lanszftach, które malowoł we Zdzieszowicach pan do którygo do ogniska plastycznygo chodziyło możno ze poła dzieci co we 70. latach sam miyszkało. Wtedy żołdyn nie nazywoł tich obrazów muralami ino gołdali na to landszaft albo tak normalnie łobrołz przed laubóm.
Landszaft w Żyrowyj przed lałbóm
Piyrszi z nich powstoł we Zdzieszowicach przi ulicy Fabrycznyj, u pana co sie nazywoł Niymiec. Jygo chałpa była trocham inkszoł niż wszyske, a na jednej ścianie wisiały wielke rogi łod jelynia. Z drógi bóło je dobrze widać. Lubiół ón bardzo las i natura, i bardzo chcioł mieć cojś takygo na chałpie. Tak tyż powstoł piyrszi obrołz,
o namalowanie którygo pan Niymiec poprojsioł pana Krzeńskiego. Jak opowiadała córka pana Niymca, któroł miała wtedy koło 13. lołt, Jorguś psziszoł i prawie miejsiónc tworzół to dzieło. To jest jedyni z obrazów któri jest trójwymiarowi, zrobióni na tynku, na zewnytrznyj ścianie dómu. Na tle lasu stoi jelyń, a do niygo z oddali szczyloł myjśliwi, pozostało drugi jelónek co wystołwoł zza krzołków i ptołki. Wszyske te postaci i strómy sóm zrobióne ze cymyntu i sóm wypukłe. W zeszłym roku syn pana Korzeńskiego- Hubert, odnowiół tyn obrołz.
Landszaft u mojyj sómsiadki przy ul. Odrzańskiej w Zdzieszowicach
Pan Jerzy Korzeński ożyniół se i miyszkoł ze swojóm piyrszóm kobiytóm we Rozwadzy i mioł z nióm dwóch chopców. Jedyn z nich, pan Hubert, zgodziół się na wywiad i wszysko mi o swoim ojcu opowiedzioł. Ciekawiół mie życiorys czowieka któri pozostawiół po sobie dzieła, które może kiedyjś były takóm prostóm wiejskóm sztukom, a dzisiaj uważoł sie murale za jedna z dziedzin sztuki. Żona pana Jerzygo bardzo wczas umarła, mała ledwie 24 lata. Zostoł wdowcym ze dwóma małymi chopcami. Przekludziół se wtedy do Zdzieszowic i miyszkoł sam już do kóńca życia. Ożynioł se drugi rołs i mioł ze drugóm kobiytóm jeszcze trzech chopców. Kożdi z nich cojś tam malowoł ale Hubert, Piotr i Gerchard skóńczyli szkoły plastyczne. Wszyscy trzej cały swojy zawodowe życie zwiónzali ze malowaniym. Nołbarzi zdolni bół Gerchard. On tyż skończół ASP we Krakowie, wyjechoł do Niymiec, a wystawy jygo obrazów były we wielu miastach: w Karlsruhe, Kelsterbach, we Frankfurcie, Koblenz i jeszcze inszych. Kolejni, wtori odziedziczół talynt malarski, to jak pedzioł pan Hubert jest syn Piotra.
No i chciałabych tera zajś jeszcze trocha napisać o głównym bohaterze mojy pracy, panu Jerzym. Choć wyuczoł se we szkole elektryczno – mechanicznyj we Knurowie to robiół we Otmyncie. Bół to zakład kaj szyli szczewiki. Bardzo kedyjś znani. Wszyscy gołdali na niygo Ołta. Tam bół projektantym. Potyn przijół se do koksów kaj zajś zatrudniół się do działu dekoratorskiygo. Pisoł te wszyske hasła na kómunistyczne świytna. Projektowoł plakaty, obrazy i rozmajte plansze. Wszysko co mu zleciyli to malowoł. Prowadziół tyż we dómu kultury to ognisko plastyczne i nerwowoł się iż ty dzieci się ino chciały bawić a on chioł je czygojś ze tygo malownioł nauczyć. Ta robota we „koksach” nie była złoł, ale ino durch, jak gołdoł te polityczne pisanie tich kómunisticznych haseł. To bóło trocham mynczónce.
Landszaft w nowim dómu przy ul. Fabrycznyj
Uciekoł wtedy w dóma do malowanioł obrazów i bardzo lubiół malować te wielke lanszafty. Ludzióm się to podobało i zamołwiali u niygo jedyn przed drugym. Nołwiynci tich lanszaftów malowoł za Odróm. Były to okolice Mechnic, Poborszów, Walec. Ale cza pedzieć, iż w Zdzieszowicach i okolicach zostało ich jeszcze koło ojsiym. Jedyn z nich jest niedaleko mojygo domu. Miało ich być namalowanich około pindziejsiónt. Jak gołdoł pan Hubert: „ojciec przi tym odpoczywoł”. Zanurzół się w ta natura i malowoł. Jak przichodził malować to mioł ze sobóm taky miniaturki, tak dzisiaj by się padało katlog łobrołzków i ludzie se mogli wybrać któri chcóm mieć namalowani. Wtedy rozpakowoł swój warsztat i zaczynoł robić. Nołprzód musioł zagruntować ściana, na któryj potyn tworzół. Mioł rozmaite pyndzle i farby. Niektóre były takie artystyczne do malowanioł szczgółów, a niektóre malarskie, take jak na ściana we izbie. Aż to jest dziwne bo wszystke te lanszafty były malowane we latch 70. 80., a naprawdy dobrze jeszcze dzisiaj wyglóndajóm. Wszysko co poczebowoł do malowania czimoł we swojym warsztacie w dóma. Mioł tam nie ino pyndzle i farby , ale jeszcze sztalugi, rozmaite płyty pilśniowe i płóciynne ramy, na ftorych malowoł obrazy.
Landszaft na nowo wyrymóntowanym dómu
Dowiedziałach się tyż od ludzi, u którich robiyłach te zdjyncia, iż bół bardzo otwartym i rozmownym czowiekiym i dużo z ludźmi u którich malowoł gołdoł. Pytoł se tyż czy jeszcze cojś domalować. Gołdali tyż, iż na poczóntku, jak zaczynoł malować to robiół take dziwne kryski jakiyjś plamy i na nic to nie wyglądało, a im dali szła robota tym barzi pokazywało się co tam na końcu baje. Jedna pani padała mi, iż aż se bołli, iż co to tam z tego baje, jak na poczónku obserwowali to malowanie. Pan Jerzy durch gołdoł, iż baje tak jak chcieli i rzeczywiście na kóńcu obrołz bół piynkni. Ta pani mi tyż padała iż on to bół prawdziwi artysta i iż ona widziała po nim, iż on to wszysko widzi, moł to w sobie, czuje to bardzo i jak malowoł to całi się w to angażowoł. choćby jak mi to opowiadała to było po nij widać, iż rozumaiła tygo czowieka. Sóm obrazy kaj w oddali jest domek, albo niedźwiedzie. Na jednym bół mostek z drewnianych bali. I zawsze takoł nieodgadniónoł dal, iż każdi kto paczi może se sóm w swojyj wyobrajzni pomyjśleć co jest dali. Pytałach se tyż, czy był jakiś szczególni znak co na kożdym obrajzie malowoł? Ni, takygo znaku nie bóło, ino podpis. Oczywiście iż za każdoł robota robotnik godziyn zapłaty to tyż i pan Jerzy coś zawsze na tich obrazach zarobiół.
Jedyn z włajścicieli takygo lanszftu, byłi gospodołrz padoł iż płaciół mu zbożym bo oprócz malowanioł mioł jeszcze jedna miłojść czyli gołambie. Ale jak wez pinióndze to bezmajś tyż nie było to za wiela. Żołdyn tyż tak naprawdy już dzisiaj nie umioł mi powiedziać jakoł była cyna za taki obrołz. Pan Hubert powiedzioł mi tyż, iż na dworze malowało się ino jak na to pozwolyła pogoda, czyli bez lato abo wiosnóm. Przez całoł zima malowało się obrołzka takie we ramie, do powieszynia we chałpie. Ludzie wtedy dużo kupowali takich obrazów na geszynki na wesele, abo jaky rocznice do farołrzów. Ciekawiyło mie tyż czy pan Jerzy malowol jeszcze cojś inkszygo niż te lanszafty? I pan Hubert mi padoł iż malowoł tyż obrazy religijne we kojściołach. Jenym ze takich kojściołów to tyn na Wysokyj, za Góróm św. Anny. Kojścioły se co jakiś czas odnawioł, tzn. odmalowuje i tam już z tich obrazów nic nie zostało. Szkoda, iż tak się dzieje, iż nie wszysko co jest przez jakygojś artysty tworzóne zostołwoł na zawsze. Tak tyż i jest z tymi lanszaftóma przed laubóma. Było ich wiynci, ale iż tera ludzie czansto ze powodów ekologicznich wymiyniajóm piecy na rozmaite inne źródła ciepła np. pompy i ocieplajóm te chałpy, to wrołz ze styropianym zakrywoł się tyn obrołz. Kedy we jednyn ze dómów spytałach, iż tak piynknie nowoczejśnie zrobiyli se chałpa, a tyn obrołz zostoł to pedzieli mi, iż łón baje przez syna pana Jerzygo odnawiani. Bardzo se to dzieło szanujóm i choć chałpa jest na nowo pomalowanoł to lanszaft zostoł. We rogu jest tyż podpis „ Jerzy Korzeński”.
Podpis p. Korzeńskiego na landszafcie
Zajś we drugy chałpie dyskutujóm czy zakryć przi ocieplaniu czy jednak zostawić. Kobiyta chce zostawić a chop goldoł, iż izba za tóm ścianóm jest chodnoł i cza dać styropian. Tak to pomału te cudowne dzieła sztuki, które mogóm czowieka przeprowadzić w świat wyobrajźni znikajaóm pod styropinowymi pierzinkami współczesnygo świata, walczóncygo z kóminowym dymym. Trocham mi jest tygo szkoda ale pozostanie to w mojyj pracy, któróm chcam oddać hołd czowiekowi co w szarich czasach kómunizmu kolorowoł tyn świat.
Pan Jarzy Korzeński umar i jest pochowani na zdzieszowickym cmyntarzu. Joł miyszkóm blisko cmyntarza. Na Wszystkich Świyntich poszłach na grób pana Korzyskiygo oświycić świyczka i porzykać. Po tym wywiadzie i dokładniejszym obejrzyniu jego dzieł stoł mi się bliższi, choć za życia nie mogłach go znać, bo mie jeszcze wtedy na świecie nie bóło .
