W kierunku regeneracyjnej i konkurencyjnej biogospodarki opartej na obiegu zamkniętym

Do 23 czerwca 2025 r. potrwają konsultacje inicjatywy W kierunku regeneracyjnej i konkurencyjnej biogospodarki opartej na obiegu zamkniętym. Inicjatywa ta ma na celu zaoferowanie rozwiązań na rzecz neutralnej dla klimatu gospodarki o obiegu zamkniętym, co zwiększy dobrobyt i konkurencyjność Unii Europejskiej, ale z uwzględnieniem możliwości Ziemi.

Pomoże ona obywatelom, regionom i kluczowym sektorom gospodarki (w tym rolnictwu, leśnictwu, rybołówstwu, sektorowi bioprodukcji oraz biotechnologii i ich usługom) w jak najlepszym i najbardziej zrównoważonym wykorzystywaniu biomasy, a więc w tym, by możliwie długo utrzymywały materiały i produkty w obiegu.

Komisja Europejska zachęca wszystkich zainteresowanych do składania opinii, uwag i propozycji poprzez kwestionariusz opublikowany na stronie internetowej. Zgłoszone opinie, uwagi i propozycje zostaną wzięte pod uwagę przy opracowywaniu ostatecznego kształtu tej inicjatywy.

Równolegle z internetowymi konsultacjami publicznymi odbędą się ukierunkowane warsztaty dla zainteresowanych oraz kilka wydarzeń poświęconych biogospodarce, np. w ramach Zielonego Tygodnia UE 2025 oraz konferencji zorganizowanej przez europejską platformę zainteresowanych gospodarką o obiegu zamkniętym.

Czym jest biogospodarka?

Biogospodarka w tym kontekście rozumiana jest jako produkcja biomasy, jak również przekształcanie biomasy w żywność, materiały i produkty pochodzenia biologicznego, w tym biochemikalia, oraz bioenergię. Poza tym wzmacnia bazę przemysłową, zmniejsza zależność od paliw kopalnych oraz pobudza rozwój obszarów wiejskich.

Szacuje się, iż biogospodarka w 2021 r. dawała zatrudnienie 17,2 mln osób w UE, przyczyniając się do wygenerowania 728 mld euro wartości dodanej.

Pokazuje to potencjał wzrostu biogospodarki regeneracyjnej, przyczyniającej się do konkurencyjności Unii Europejskiej.

Niemniej jednak, jak podkreślono w Kompasie konkurencyjności dla UE, biogospodarka jako część rynku europejskiego może ucierpieć z powodu utrzymującej się luki we wzroście produktywności.

Ogólny kontekst

W programie strategicznym Rady Europejskiej na lata 2024–2029 wyznaczono cel polityczny, jakim jest rozwijanie bardziej zasobooszczędnej gospodarki opartej na obiegu zamkniętym, napędzając przemysłowy rozwój czystych technologii i czerpiąc korzyści z biogospodarki.

Pandemia, kryzysy i wojny uwypukliły w ostatnim czasie potrzebę zwiększenia konkurencyjności oraz wzmocnienia odporności Unii Europejskiej, efektywnego gospodarowania zasobami, w tym zasobami wodnymi, suwerenności żywnościowej i bezpieczeństwa energetycznego w UE, przy jednoczesnym zapewnieniu przystępności cenowej (np. żywności) i ogólnej dostępności podstawowych towarów i usług.

Dlatego w programie prac Komisji Europejskiej na 2025 r. zapowiedziano nową strategię dotyczącą biogospodarki, która powstać ma do końca bieżącego roku.

Nowa strategia biogospodarki

Nowa strategia biogospodarki ma przyczynić się do zlikwidowania barier oraz określenia czynników sprzyjających innowacjom i rozwiązaniom. Ma być spójna z przyszłą strategią na rzecz przedsiębiorstw typu start-up i scale-up, paktem na rzecz oceanów, strategią na rzecz nauk biologicznych, europejskim aktem w sprawie biotechnologii, aktem w sprawie gospodarki o obiegu zamkniętym oraz aktem w sprawie przyspieszenia dekarbonizacji przemysłu.

Ponadto ma wypełnić lukę innowacyjną oraz wspierać transformację ekologiczną.

Pozwoli to na zmniejszenie presji na ograniczone zasoby poprzez:

• innowacje w produkcji podstawowej,
• upowszechnienie obiegu zamkniętego,
• efektywne gospodarowanie zasobami.

Podejmowane działania mają być zgodne z zasadami obiegu zamkniętego oraz zrównoważonego rozwoju. Strategia skierowana będzie do rolników, leśników, zarządzających przemysłem i przedsiębiorstwami, w szczególności MŚP oraz start-upów.

Planowany termin zakończenia prac nad inicjatywą to IV kwartał 2025 r.

Komisja Europejska przez cały czas będzie kontrolować rozwój biogospodarki za pośrednictwem unijnego centrum wiedzy oraz systemu monitorowania. Ocena realizacji działań nastąpi cztery do sześciu lat po przyjęciu strategii.

Główne cele nowej strategii biogospodarki

Zgodnie z przyjętymi założeniami celem nowej strategii dotyczącej biogospodarki będzie produkcja, wykorzystanie i konsumpcja zasobów biologicznych na potrzeby produkcji żywności, materiałów, energii i usług.

Jako główne cele wskazano:

• zapewnienie długoterminowej konkurencyjności biogospodarki UE i bezpieczeństwa inwestycji;
• zwiększenie zasobooszczędnego wykorzystania zasobów biologicznych w obiegu zamkniętym poprzez stworzenie efektywnego popytu;
• zapewnienie konkurencyjnych i zrównoważonych dostaw biomasy, zarówno w obrębie UE, jak i spoza UE;
• umocnienie pozycji UE na gwałtownie rozwijającym się międzynarodowym rynku materiałów pochodzenia biologicznego, bioprodukcji, biochemikaliów oraz sektora rolno-spożywczego i biotechnologii.

Biogospodarka i rolnictwo

Zgodnie z Wizją dla rolnictwa i żywności biogospodarka i obieg zamknięty to istotny instrument dla rolnictwa, leśnictwa oraz systemu żywnościowego. Ma pomóc w zmniejszeniu zależności od surowców zewnętrznych, w dywersyfikacji źródeł dochodów i wzmocnieniu roli producentów surowców.

Biogospodarka wykorzystuje zasoby biologiczne, takie jak rośliny, do produkcji żywności, materiałów, energii i innych produktów, a rolnictwo jest kluczowym elementem tego procesu. Poza tym napędza innowacje w rolnictwie, wprowadzając nowe technologie i metody, które pozwalają na bardziej efektywne wykorzystanie zasobów i zmniejszenie wpływu na środowisko. Ma potencjał zwiększenia zrównoważoności rolnictwa, minimalizacji jego wpływu na przyrodę oraz wspierania rozwoju bardziej efektywnych metod produkcji.

Jako przykład biogospodarki w rolnictwie można wskazać odnawialne zasoby roślinne, które wykorzystywane są do produkcji biopaliw, stanowiąc alternatywę dla paliw kopalnych, czy produkcja energii z biomasy.