Święto Wolności i Praw Obywatelskich 2025

O zaplanowanych inicjatywach rozmawiano podczas konferencji prasowej, która odbyła się 19 maja w sali E Europejskiego Centrum Solidarności, która opowiada o wyborach z 1989 roku.

– Spotykamy się dziś w wyjątkowym miejscu, które przypomina nam o przełomowych wyborach z 4 czerwca 1989 roku – mówiła Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska. – Od kilku lat staramy się, by ta data nie była tylko wspomnieniem wydarzenia politycznego, ale przede wszystkim symbolem obywatelskiego zrywu i nadziei. Właśnie dlatego hasło naszej kampanii profrekwencyjnej – „Nie śpij, bo cię przegłosują” – nawiązuje do ducha tamtego czasu. Świętowanie 4 czerwca rozciągamy w tym roku na cały weekend i kilka dni poprzedzający tę datę. W dniach 31 maja i 1 czerwca zapraszamy do Strefy Społecznej, gdzie blisko 200 organizacji pozarządowych pokaże, jak działa na rzecz wspólnego dobra. Chcemy inspirować, rozmawiać, wymieniać się doświadczeniami. Wierzymy, iż tereny dawnej stoczni, miejsca narodzin Solidarności, są nie tylko przestrzenią pamięci, ale i żywego obywatelskiego działania. 3 i 4 czerwca zapraszamy też na wydarzenie międzynarodowe „Europa z widokiem na przyszłość”, którego gościem będzie m.in. Olga Tokarczuk. Dziś bardziej niż kiedykolwiek potrzebujemy kultury słowa, otwartego dialogu, debaty na wysokim poziomie. Tegoroczne obchody wpisują się również w kończące się właśnie polskie przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej. Na koniec, jak co roku, spotkamy się 4 czerwca w samo południe na Placu Solidarności – z bohaterami przemian, z mieszkańcami, z wszystkimi, którym bliska jest Polska oparta na wolności, dialogu i solidarności.

Strefa Społeczna NA 100czni – co w programie?

W sobotę, 31 maja wystartuje Strefa Społeczna. Przestrzenie klubu 100cznia (ul. ks. Jerzego Popiełuszki 5), wypełni ponad 200 organizacji pozarządowych z całej Polski.

– W tym roku Strefa Społeczna przenosi się na tereny 100czni, a tegorocznym motywem przewodnim jest Internet, bowiem 1989 rok to także początek rewolucji komunikacyjnej „World Wide Web”. Transformacja technologiczna zmieniła wszystkie obszary naszego życia, a dziś to przestrzeń zarówno ogromnych możliwości, jak i poważnych wyzwań – mówił Karol Gzyl, prezes Fundacji Gdańskiej. – W ramach Strefy Społecznej na dni 31 maja i 1 czerwca przygotowaliśmy debaty, warsztaty, spotkania – wszystko z myślą o tym, by rozmawiać o demokracji w sposób otwarty, odpowiedzialny i czasem też z przymrużeniem oka.

Jednym z pomysłów na poznanie rozbudowanego programu jest specjalne programowe bingo, czyli zestawienie 9 wydarzeń, które pozwoli odnaleźć się w bogatym we wszelkiego rodzaju aktywności programie.

Pola programowego bingo tworzą:

• Debaty główne
• Występ „Klubu Komediowego”
• Wystawa „Oczy Wojny”
• Warsztaty organizacji pozarządowych
• Debaty organizacji pozarządowych
• Pub Quiz
• Wieczór wyborczy
• Międzynarodowe Forum „Europa z widokiem na przyszłość” Parlament Słowa
• Strefa dziecięca

Przez dwa dni będzie można wziąć udział w warsztatach, debatach i spotkaniach, które pokazują, jak różnorodna i zaangażowana jest polska scena organizacji pozarządowych. Od edukacji, przez działania pomocowe, aż po aktywizm i kampanie społeczne – każdy znajdzie tu coś dla siebie.

Dziennikarze Polska Press Club przygotowali 4 debaty, które skupią się wokół wpływu internetu na nasze życie społeczne, emocjonalne i polityczne. Temat nie jest przypadkowy, ponieważ w tym roku mijają 34 lata od uruchomienia pierwszego połączenia Internetowego w Polsce. Wśród gości: Marek Berezowski, Marcin Cassino, Michał Fedorowicz, Michał Marszał, Ewa Meissner, Magdalena Rigamonti, Michał Rusinek, Katarzyna Stoparczyk, Kasia Strek, Jarosław Włodarczyk.

Na tej samej scenie dzień debat zakończy rozmowa w ramach popularnego cyklu „Nocne Polaków Rozmowy”. Rozmowę poprowadzi Magdalena Rigamonti. Wieczorem scenę przejmuje Klub Komediowy, którego aktorzy wystąpią z improwizowanym programem „Kochanie, musimy porozmawiać…”.

Finał Strefy Społecznej – niedziela 1 czerwca

Niedziela, 1 czerwca, będzie dniem wyjątkowym nie tylko ze względu na bogaty program wydarzeń, ale także z uwagi na drugą turę wyborów prezydenckich.

W przestrzeni Strefy Społecznej przez cały dzień będą trwały warsztaty, panele dyskusyjne i aktywności przygotowane przez organizacje społeczne. Nie zabraknie również debat obywatelskich ze znamienitymi gośćmi: Sylwią Chutnik, Weroniką Możejko, Michałem Słodowym, Julią Tymańską, Zuzanną Winter i innymi.

O godzinie 18.00 rozpocznie się Wielki Pub Quiz o tematyce polityczno-społecznej, który w zachęci uczestników do sprawdzenia swojej wiedzy obywatelskiej. Wieczór zakończy się wspólnym oglądaniem transmisji wyborczych – w specjalnie zaaranżowanej strefie będzie można śledzić wyniki głosowania na żywo, komentować je i przeżywać w gronie innych uczestników wydarzenia.

W trakcie dwudniowej Strefy Społecznej nie zabraknie również atrakcji dla najmłodszych. W strefie dla dzieci odbędzie się cykl animacji inspirowanych podróżami międzykontynentalnymi. Wstęp na wszystkie punkty programu Strefy Społecznej jest darmowy Więcej informacji, szczegółowy harmonogram wydarzeń i programowe bingo dostępne są na 4czerwca.gdansk.pl

XI Międzynarodowe Forum „Europa z widokiem na przyszłość” Parlament słowa

W dniach 3-4 czerwca w przestrzeniach Europejskiego Centrum Solidarności i Centrum św. Jana odbędzie się XI Międzynarodowe Forum „Europa z widokiem na przyszłość” Parlament słowa. Tegoroczna edycja odbywa się w czasie polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej i podejmuje najważniejsze pytania o przyszłość obywatelskiej cywilizacji Europy w świecie naznaczonym wojną, populizmem i kryzysem zaufania do demokracji.

– Obchodząc Święto Wolności i Praw Obywatelskich, przypominamy sobie, jak wielką odwagą wykazali się ci, którzy w 1989 roku zdecydowali się na trudny, ale przełomowy kompromis przy Okrągłym Stole – powiedział Basil Kerski, dyrektor Europejskiego Centrum Solidarności. – To był moment, w którym nikt w Europie Środkowo-Wschodniej nie miał jeszcze odwagi zrobić pierwszego kroku ku pokojowej zmianie. Dlatego 4 czerwca ma dla nas ogromne znaczenie – to symbol narodzin demokracji i wolności w Polsce, ale także impuls dla przemian w całym regionie. W Europejskim Centrum Solidarności czujemy odpowiedzialność, by tę historię nie tylko pielęgnować, ale i opowiadać ją nowym pokoleniom – jako uniwersalną lekcję o sile dialogu i solidarności. Tegoroczne obchody mają szczególny wymiar, bo realizowane są w czasie polskiej prezydencji w Unii Europejskiej, która przypomina nam o wspólnej odpowiedzialności za przyszłość Europy. Chcemy, by Gdańsk ponownie stał się miejscem rozmowy o demokracji, wolności i obywatelskiej odwadze.

XI Międzynarodowe Forum „Europa z widokiem na przyszłość” Parlament słowa współorganizowane jest przez Narodowe Centrum Kultury.

– Europa zaczyna się tutaj – słowa, które witają nas w Europejskim Centrum Solidarności, doskonale oddają sens naszego spotkania. Nie sposób wyobrazić sobie obchodów Święta Wolności i Praw Obywatelskich oraz polskiej prezydencji w UE bez Gdańska i bez zaangażowania ECS. Cieszę się, iż wspólnie z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz samorządem Gdańska mogliśmy przygotować tak bogaty i symboliczny program wydarzeń – mówił Robert Piaskowski, dyrektor Narodowego Centrum Kultury. – Już 3 czerwca zapraszamy na Forum „Europa z widokiem na przyszłość”, którego częścią będą spotkania, debaty i koncerty, w tym wyjątkowy występ Agi Zaryan z premierowymi aranżacjami klasyki polskiego jazzu. W centrum tegorocznych obchodów stawiamy solidarność – nie tylko historyczną, ale także współczesną, pisaną małą literą 's’, jako codzienną postawę otwartości, współodpowiedzialności i troski o wspólnotę. Olga Tokarczuk w przemowie noblowskiej mówiła, iż potrzebujemy nowych narracji – i właśnie w Gdańsku chcemy rozmawiać o kulturze jako przestrzeni budowania empatii i dialogu. To święto jest też okazją, by podkreślić obywatelską rolę kultury i artystów jako tych, którzy współtworzą fundamenty nowoczesnej demokracji. Kultura nie tylko opowiada przeszłość – ona zmienia teraźniejszość i kształtuje przyszłość.

W programie Forum znalazły się także międzynarodowe panele dyskusyjne z udziałem intelektualistów, polityków, pisarzy i aktywistów z całego świata.

– Forum „Europa z widokiem na przyszłość” Parlament słowa to przestrzeń rozmowy i spotkania ludzi, którzy nie tylko myślą o demokracji, ale aktywnie o nią walczą – często w bardzo trudnych, autorytarnych warunkach. W tym roku do Gdańska przyjadą m.in. Ołeksandra Matwijczuk z Ukrainy, Paweł Łatuszka i Taciana Niadbaj z Białorusi czy Samuel Chu – obrońca praw człowieka z Hongkongu – powiedziała Magdalena Charkin-Jaszcza, kierowniczka Zespołu Międzynarodowego ECS, koordynatorka Forum. – Chcemy, by ECS stało się miejscem autentycznego dialogu, nie tylko o zagrożeniach, ale też o możliwościach budowania bardziej sprawiedliwego świata. Rozmawiać będziemy o cyfrowej demokracji, ekonomii, przemocy i populizmie, ale też o przyszłości kultury dialogu. To spotkanie ludzi nauki, kultury, społeczeństwa obywatelskiego i wszystkich, którym zależy na przyszłości wolnej Europy.

Forum towarzyszyć będą wydarzenia kulturalne: 3 czerwca w Polskiej Filharmonii Bałtyckiej odbędzie się koncert Agi Zaryan i Big Bandu Śląskiego, zaś dzień później w siedzibie ECS odbędzie się koncert „Sounding Europe. From Bach to Pärt” w wykonaniu Marcina Maseckiego i Marcina Markowicza.

Uroczyste podniesienia flag na maszty

– Już po raz szósty Europejskie Centrum Solidarności wspólnie z Fundacją Gdańską, Miastem Gdańsk i Samorządem Województwa Pomorskiego organizuje Strefę Społeczną. Co roku wiele organizacji przyjeżdża do Gdańska po raz pierwszy — i odkrywa tu coś niezwykłego. Ten niepowtarzalny gen wolności i solidarności, który mamy w Gdańsku – mówiła Magdalena Mistat, zastępczyni dyrektora ECS. – W tym roku szczególnie zapraszam na dwa wydarzenia, podczas których uroczyście podniesiemy flagę Rzeczypospolitej Polskiej. Pierwszy raz — 31 maja, w sobotę, o godz. 10.00 na Górze Gradowej. Będzie to wyjątkowa flaga, bowiem biało-czerwony patchwork, złożony z kilkuset skrawków materiału, stworzyli wspólnie w 2019 roku mieszkańcy metropolii, turyści, organizacje pozarządowe, przedstawiciele rad dzielnic, samorządowcy i imigranci. Drugi raz flaga zostanie podniesiona kilka dni później, podczas uroczystości na Placu Solidarności.

Kluczowym wydarzeniem Święta Wolności będzie uroczyste upamiętnienie 4 czerwca 1989 roku – dnia, który zapoczątkował pokojowy proces transformacji demokratycznej w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej. Na pamiątkę tamtych wydarzeń w środę o godz. 12.00 na Placu Solidarności zostanie podniesiona flaga RP, zabrzmią hymny Polski i Unii Europejskiej, a swoje przemówienia wygłoszą m.in. prezydent Lech Wałęsa, prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz, wojewoda pomorska Beata Rutkiewicz i marszałek województwa pomorskiego Mieczysław Struk.

Święto Wolności i Praw Obywatelskich – tło historyczne

Święto Wolności i Praw Obywatelskich obchodzone jest dla uczczenia rocznicy wyborów parlamentarnych w 1989 roku, które były pierwszymi częściowo wolnymi wyborami od czasów II wojny światowej. Wówczas Komitet Obywatelski „Solidarność” zdobył 99 miejsc w Senacie (na 100 możliwych) i wszystkie 161 mandatów w Sejmie. Wtedy narodziła się polska demokracja. Tamte wybory zapoczątkowały proces transformacji ustrojowej kraju z systemu komunistycznego do demokracji parlamentarnej.

Marta Formella
Urząd Miejski w Gdańsku
fot. www.gdansk.pl