4 godzin temu
Dwóch emerytów w Polsce dostaje co miesiąc dokładnie dwa grosze. Koszt wysłania im tego „świadczenia” to prawie 20 złotych. Ministerstwo Rodziny ma już dość tego absurdu i szykuje radykalne zmiany – emerytury groszowe mają być wypłacane rzadziej niż co miesiąc.
Fot. Pixabay
Problem który rośnie z miesiąca na miesiąc
Na koniec grudnia 2024 roku ZUS wypłacał świadczenia niższe niż najniższa emerytura aż 431 tysiącom osób. Jak informuje portal pulshr.pl, to wzrost o ponad 9 procent w stosunku do roku poprzedniego. Dla porównania – w 2013 roku takich emerytów było zaledwie 48 tysięcy.
Najniższa wypłacana przez ZUS emerytura wynosi dokładnie 2 grosze miesięcznie. Jak podaje portal Interia.pl, tymczasem koszt wypłaty jednego świadczenia pocztą wynosi w tej chwili 19,95 złotych. To oznacza, iż przesłanie dwóch najniższych emerytur kosztuje ZUS rocznie prawie 480 złotych, podczas gdy same świadczenia to zaledwie 48 groszy.
„Obsługa takiej wypłaty jest więc znacznie droższa niż samo świadczenie. Naraża to na duże straty Fundusz Ubezpieczeń Społecznych” – mówi Sebastian Koćwin, wiceprzewodniczący OPZZ, cytowany przez portal GazetaPrawna.pl.
Plan rządu – trzy emerytury naraz
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowuje zmianę przepisów. Jak informuje portal Money.pl, wiceminister Sebastian Gajewski zapowiedział, iż emeryci zachowaliby swój status, ale pieniądze otrzymywaliby raz na trzy miesiące zamiast co miesiąc.
W praktyce oznaczałoby to, iż zamiast otrzymywać na przykład 300 złotych miesięcznie, senior dostałby 900 złotych raz na kwartał. „Trzy świadczenia będą się kumulować, a ZUS będzie je wypłacał jednym przelewem” – wyjaśnia portal bizblog.spidersweb.pl.
Taki system działałby podobnie jak wypłaty emerytur za granicę, które według obecnych przepisów są realizowane kwartalnie. Jak podaje portal Gov.pl, osobom zamieszkałym w krajach objętych umowami międzynarodowymi „emerytury i renty wypłaca się kwartalnie z dołu w pierwszym dniu miesiąca przypadającego po upływie każdego kwartału”.
Kto dostaje emerytury groszowe i dlaczego
Problem emerytur groszowych to efekt zmian systemowych wprowadzonych w 1999 roku. Jak wyjaśnia portal rp.pl, w starym systemie trzeba było wypracować minimum 15-20 lat stażu, żeby otrzymać emeryturę. w tej chwili wystarczy osiągnąć wiek emerytalny i dokonać choćby jednej wpłaty składek.
„Nawet jeżeli ktoś ma tylko jeden dzień pracy podczas całej aktywności zawodowej, to ma prawo do świadczenia” – informuje portal pulshr.pl. W efekcie osoba, która przepracowała miesiąc i 4 dni, dostaje 32 grosze emerytury, a ta z okresem składkowym miesiąc i 10 dni – 2 złote miesięcznie.
Według danych ZUS, jak podaje portal Zielona Linia, 46 procent osób pobierających emerytury groszowe ma świadczenie wyliczone jedynie z kapitału początkowego – nie odprowadzili ani jednej składki po 1998 roku.
Gdzie ustalić granicę?
Najbardziej kontrowersyjny będzie próg decydujący o tym, które emerytury będą wypłacane kwartalnie. w tej chwili najniższa emerytura wynosi 1878,91 złotych brutto, czyli około 1700 złotych netto.
„Senior, który otrzymuje co miesiąc 1600 zł, byłby pozbawiony miesięcznego przelewu, za to dostawał jednorazowo 4800 zł raz na kwartał. To wymaga zmiany nawyków, innego zarządzania budżetem” – zwraca uwagę portal bizblog.spidersweb.pl.
Dlatego pojawiają się propozycje, by kwartalnie wypłacane były tylko emerytury poniżej 1000 złotych lub choćby jeszcze niżej. „Może powinniśmy zejść z tym progiem jeszcze niżej?” – zastanawia się ekspert cytowany przez portal Spider’s Web.
Co oznacza status emeryta
Przeciwnicy radykalnych zmian podkreślają, iż choćby groszowe emerytury dają ważne uprawnienia. Jak informuje portal rp.pl, „prawo choćby do symbolicznego świadczenia to także dostęp do opieki zdrowotnej”.
Status emeryta oznacza również prawo do:
- bezpłatnej opieki medycznej w ramach NFZ
- zasiłku pogrzebowego
- dodatków i świadczeń uzupełniających
- ulg komunikacyjnych w niektórych regionach
„Na tle kosztów wynikających z uprawnień wynikających ze statusu emeryta, koszty obsługi świadczeń przez ZUS nie są głównym problemem obecnych rozwiązań” – argumentuje Jeremi Mordasewicz z Konfederacji Lewiatan w wypowiedzi dla rp.pl.
Alternatywne rozwiązania na stole
Oprócz kwartalnych wypłat rozważane są inne opcje. Portal Infor.pl wspomina o możliwości „jednorazowej odprawy emerytalnej” – wypłacie całej zgromadzonej kwoty na raz w momencie osiągnięcia wieku emerytalnego.
Inna propozycja to wprowadzenie minimalnego stażu uprawniającego do emerytury, jak w większości państw UE. Bez wypracowania określonej liczby lat składek po prostu nie byłoby prawa do świadczenia.
Rozważana jest też liberalizacja dobrowolnego ubezpieczenia emerytalnego. „Danie możliwości dobrowolnego uzupełniania, choćby jednorazowo w roku czy nieregularnie, wpłat tylko na subkonto w ZUS” – sugeruje portal Infor.pl.
Kiedy zmiany wejdą w życie
Na razie nie ma konkretnej daty wprowadzenia zmian. Jak informuje portal Interia.pl, „Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej ma je niedługo przedstawić rządowi”.
W Radzie Dialogu Społecznego realizowane są już prace nad ustaleniem szczegółów. „Partnerzy społeczni są zgodni, iż należy określić, przy jakiej wysokości emerytury mają być przelewane co miesiąc, a przy jakiej raz w roku lub rzadziej” – mówi Sebastian Koćwin w wypowiedzi dla GazetaPrawna.pl.
Stanisław Szwed, wiceminister rodziny i polityki społecznej, zadeklarował, iż resort „w najbliższym czasie przedstawi założenia do projektu w sprawie groszowych świadczeń”.
Rosnący kryzys emerytalny
Eksperci ostrzegają, iż emerytury groszowe to tylko wierzchołek góry lodowej. „Dzisiejsze tzw. groszowe świadczenia to tylko preludium zbliżającej się katastrofy emerytalnej” – alarmuje publicysta „Rzeczpospolitej” Łukasz Guza, cytowany przez portal Money.pl.
Problem pogłębia się z powodu starzenia społeczeństwa i niskich składek młodszych pokoleń. „Polska starzeje się, a młodsze pokolenia gromadzą niski kapitał” – podkreśla Guza.
Katarzyna Kamecka z Polskiego Towarzystwa Gospodarczego wskazuje na przyczyny problemu: „Składają się na to prawdopodobnie kwestie związane z pełnieniem ról opiekuńczych przez kobiety, szczególnie w sytuacji, gdy urodziły niepełnosprawne dzieci. Plus zła sytuacja na rynku, jaką mieliśmy na przełomie XX i XXI wieku, połączona z brakiem oskładkowania wszystkich umów-zleceń”.
Co to oznacza dla Ciebie?
Jeśli jesteś emerytem otrzymującym niskie świadczenie, przygotuj się na możliwe zmiany w trybie wypłat. Kwartalne przelewy będą wymagały lepszego planowania budżetu domowego – zamiast 300 złotych co miesiąc, będziesz musiał gospodarować 900 złotymi przez trzy miesiące.
Dla osób blisko emerytury najważniejsze jest sprawdzenie prognozowanej wysokości świadczenia. jeżeli może się okazać niższa od planowanego progu, warto rozważyć dokupienie okresów składkowych lub skorzystanie z dobrowolnego ubezpieczenia emerytalnego.
Młodsze pokolenia powinny już teraz myśleć o dodatkowych formach oszczędzania na emeryturę. System publiczny może zapewniać coraz niższe świadczenia, szczególnie osobom z przerwami w karierze zawodowej.
Przedsiębiorcy mogą rozważyć oferowanie pracownikom Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK) jako dodatkowego zabezpieczenia emerytalnego. To inwestycja w przyszłość zarówno pracowników, jak i stabilność społeczną.
Zmiany w wypłatach emerytur groszowych to pierwszy krok w kierunku szerszej reformy systemu emerytalnego. Choć pozornie dotyczy tylko niewielkiej grupy osób, pokazuje skalę wyzwań stojących przed polskim systemem zabezpieczenia społecznego w nadchodzących dekadach.
