Masz ostatnią szansę! Ogromne kolejki przed końcem miesiąca

Tysiące polskich emerytów stoją przed pilnym zadaniem, którego zignorowanie może kosztować ich utratę części lub choćby całości świadczeń emerytalnych. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przypomina o zbliżającym się nieubłaganie terminie złożenia kluczowych oświadczeń, który upływa 31 maja 2025 roku. Brak dopełnienia tego formalnego obowiązku może skutkować dotkliwymi konsekwencjami finansowymi w postaci zmniejszenia lub całkowitego zawieszenia comiesięcznych wypłat, co w obliczu rosnących kosztów życia byłoby dla wielu seniorów prawdziwym dramatem.

Fot. Warszawa w Pigułce

Konieczność składania oświadczeń dotyczy przede wszystkim tych emerytów, którzy mimo przejścia na emeryturę kontynuują aktywność zawodową i osiągają dodatkowe przychody. W polskim systemie emerytalnym obowiązują bowiem ścisłe limity dorabiania, które wpływają na wysokość wypłacanych świadczeń. Przekroczenie określonych progów dochodowych może prowadzić do częściowego zmniejszenia lub całkowitego zawieszenia emerytury, dlatego tak istotne jest terminowe informowanie ZUS-u o swojej sytuacji finansowej.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, emeryci przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn) mogą dorabiać tylko do określonego limitu bez konsekwencji dla swoich świadczeń. Limity te są aktualizowane co trzy miesiące i zależą od przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce. Przekroczenie 70 procent przeciętnego wynagrodzenia skutkuje zmniejszeniem emerytury, a przekroczenie 130 procent może prowadzić do całkowitego zawieszenia wypłat.

W oświadczeniu składanym do ZUS emeryt musi wskazać przewidywaną wysokość przychodu, który zamierza osiągnąć w najbliższym okresie. Na podstawie tej deklaracji Zakład Ubezpieczeń Społecznych podejmuje decyzję o ewentualnym zmniejszeniu lub zawieszeniu świadczenia. Warto pamiętać, iż w przypadku znaczącego wzrostu dochodów w ciągu roku, emeryt powinien niezwłocznie poinformować o tym ZUS, nie czekając na termin kolejnego obowiązkowego oświadczenia.

Brak złożenia wymaganego oświadczenia w terminie może prowadzić do poważnych konsekwencji finansowych. W przypadku, gdy ZUS stwierdzi, iż emeryt osiągał dochody przekraczające dozwolone limity i nie poinformował o tym fakcie, może nie tylko zawiesić wypłatę świadczeń, ale również zażądać zwrotu nienależnie pobranych kwot wraz z odsetkami. Taka sytuacja stanowiłaby dodatkowe obciążenie dla i tak często napiętych budżetów emeryckich.

Problem terminowego składania oświadczeń nabiera szczególnego znaczenia w kontekście rosnącej liczby emerytów otrzymujących tzw. emerytury groszowe, czyli świadczenia poniżej ustawowego minimum. Najnowsze dane ZUS, przedstawione podczas posiedzenia sejmowej komisji ds. polityki senioralnej, pokazują alarmujący wzrost liczby osób pobierających takie świadczenia. O ile w 2011 roku emerytury groszowe trafiały do 23,9 tysięcy Polaków, o tyle w 2024 roku liczba ta wzrosła do zatrważających 433,1 tysięcy.

Od 1 marca 2025 roku emerytura minimalna w Polsce wynosi 1878,91 złotych brutto, co po odliczeniu składki zdrowotnej i podatku daje kwotę, która często nie wystarcza na pokrycie podstawowych kosztów życia. Tymczasem, jak wynika z danych ZUS, średnia emerytura groszowa wynosi zaledwie 1200 złotych, a około pięciuset osób otrzymuje świadczenia o wartości do 10 złotych miesięcznie. Tak niskie kwoty nie pozwalają na godne życie i zmuszają seniorów do poszukiwania dodatkowych źródeł dochodu, co z kolei naraża ich na ryzyko przekroczenia limitów dorabiania.

Warto podkreślić, iż problem emerytur groszowych dotyka w nieproporcjonalnie dużym stopniu kobiety. Spośród seniorów otrzymujących świadczenia poniżej minimum ustawowego, aż 77 procent stanowią kobiety, a tylko 23 procent mężczyźni. Ta dysproporcja wynika z kilku czynników, w tym krótszych okresów składkowych związanych z przerwami w pracy zawodowej na rzecz opieki nad dziećmi, niższych wynagrodzeń oraz wcześniejszego przechodzenia na emeryturę, co przekłada się na niższy kapitał zgromadzony na kontach emerytalnych.

Eksperci ds. zabezpieczenia społecznego zwracają uwagę, iż problem emerytur groszowych będzie się nasilał w najbliższych latach. Przyczyniają się do tego czynniki demograficzne, takie jak starzenie się społeczeństwa i spadek liczby osób w wieku produkcyjnym, a także zmiany na rynku pracy, w tym popularność elastycznych form zatrudnienia, które często wiążą się z niższymi składkami na ubezpieczenia społeczne. Dodatkowo, reforma systemu emerytalnego wprowadzona w 1999 roku, która uzależniła wysokość świadczeń od zgromadzonego kapitału, a nie od ostatnich zarobków, ujawnia swoje konsekwencje w postaci rosnącej liczby niskich emerytur.

W tej sytuacji wielu emerytów decyduje się na kontynuowanie aktywności zawodowej, aby uzupełnić swoje skromne świadczenia. Jednak dorabianie do emerytury wiąże się z koniecznością przestrzegania wspomnianych wcześniej limitów i regularnego informowania ZUS o osiąganych przychodach. Stąd tak istotne jest terminowe składanie oświadczeń do 31 maja 2025 roku.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych oferuje różne możliwości dopełnienia tego obowiązku. Oświadczenie można złożyć osobiście w dowolnej placówce ZUS, przesłać pocztą tradycyjną lub elektronicznie za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych ZUS. Ta ostatnia opcja jest szczególnie wygodna i bezpieczna, zwłaszcza dla seniorów, którzy mają ograniczone możliwości przemieszczania się lub obawiają się kontaktów osobistych ze względu na ryzyko zdrowotne.

Aby ułatwić emerytom dopełnienie formalności, ZUS prowadzi kampanię informacyjną oraz oferuje pomoc w wypełnianiu dokumentów. W placówkach Zakładu dostępni są doradcy, którzy pomagają w przygotowaniu oświadczeń, wyjaśniają wątpliwości i informują o konsekwencjach przekroczenia limitów dorabiania. Seniorzy mogą również skorzystać z infolinii ZUS, gdzie uzyskają szczegółowe informacje na temat swoich obowiązków i uprawnień.

Warto również pamiętać, iż obowiązek składania oświadczeń nie dotyczy wszystkich emerytów. Osoby, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn), mogą dorabiać bez ograniczeń, nie ryzykując zmniejszenia ani zawieszenia świadczeń. Podobnie emerytury z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową nie podlegają zmniejszeniu ani zawieszeniu, niezależnie od wysokości osiąganych przychodów.

Problem niskich emerytur i konieczności dorabiania do nich skłania wielu seniorów do refleksji nad przyszłością systemu emerytalnego w Polsce. Organizacje zrzeszające emerytów postulują zmiany, które zapewniłyby godne życie seniorom, niezależnie od ich historii zawodowej. Wśród proponowanych rozwiązań znalazły się m.in. wprowadzenie emerytury obywatelskiej, która gwarantowałaby każdemu seniorowi minimalny poziom dochodu, niezależnie od zgromadzonego kapitału, a także dodatkowe wsparcie dla osób o najniższych świadczeniach.

Do czasu wprowadzenia systemowych zmian, emeryci muszą jednak przestrzegać obowiązujących przepisów i terminowo składać wymagane oświadczenia. Zbliżający się termin 31 maja 2025 roku jest więc niezwykle istotny dla tysięcy seniorów, którzy dorabiają do swoich świadczeń. Nieprzekraczalny deadline wymaga od nich szybkiego działania i dopełnienia formalności, aby uniknąć problemów finansowych i administracyjnych.

W obliczu narastającego problemu emerytur groszowych i trudnej sytuacji materialnej wielu seniorów, terminowe składanie oświadczeń do ZUS staje się nie tylko formalnym obowiązkiem, ale również kluczowym elementem zarządzania własnym budżetem na emeryturze. Świadomość obowiązujących limitów dorabiania pozwala seniorom planować swoją aktywność zawodową w taki sposób, aby maksymalnie wykorzystać możliwości dodatkowego zarobkowania bez narażania się na utratę świadczeń emerytalnych.

Emeryci, którzy mają wątpliwości co do konieczności złożenia oświadczenia lub jego poprawnego wypełnienia, powinni jak najszybciej skontaktować się z ZUS, aby uzyskać profesjonalną pomoc i wsparcie. Czas nieubłaganie płynie, a konsekwencje niedopełnienia tego obowiązku mogą być dotkliwe dla i tak często napiętych budżetów emeryckich.