Korzystne dla pasażerów linii lotniczych stanowisko Trybunału

Stan faktyczny

AD i dwóch innych pasażerów lotniczych kupili w Iberia Líneas Aéreas de España SA Operadora Unipersonal (dalej jako: Iberia) lot z Frankfurtu nad Menem do Panama City (Panama), który odbyli 15.12.2021 r. Ponieważ ich bagaż nie przybył we właściwym czasie do Panama City, w tym samym dniu AD zgłosił jego zaginięcie w Iberia. AD poinformował, iż jeżeli ów przewoźnik nie skontaktuje się z nim później niż 18 grudnia, to zakupią sprzęt zastępczy. Wobec braku odpowiedzi ze strony Iberii zakupili oni ten sprzęt zastępczy. Dopiero po jego zakupie, tj. 20 grudnia, ich bagaż został dostarczony do Panama City.

W pozwie AD zażądał od Iberii zwrotu kosztów sprzętu zastępczego, kosztów podróży i ceny biletów na lot zastępczy. Sąd oddalił ową skargę na tej podstawie, iż nie dochowano terminu do wniesienia skargi przewidzianego w art. 31 ust. 2 zd. 2 Konwencji z 28.5.1999 r. o ujednoliceniu niektórych zasad dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego (Dz.U. z 2007 r. Nr 37 poz. 235; dalej: PrzewLotK).

Rozpatrujący apelację Sąd zwrócił się z pytaniem prejudycjalnym, czy art. 31 ust. 2 zd. 2 Konwencji montrealskiej ustanawia bezwzględny termin prekluzyjny i należy go interpretować w ten sposób, iż skarga musi zostać wniesiona w ciągu 21 dni od zwrotu bagażu, czy też może ona zostać wniesiona również przed zwrotem bagażu?

Stanowisko TS

Zgodnie z art. 3 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 889/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z 13.5.2002 r. zmieniającego rozporządzenie Rady (WE) nr 2027/97 w sprawie odpowiedzialności przewoźnika lotniczego z tytułu wypadków lotniczych (Dz.Urz. UE L z 2002 r. Nr 140, s. 2), odpowiedzialność przewoźnika lotniczego Unii Europejskiej w odniesieniu do pasażerów i ich bagażu podlega postanowieniom Konwencji montrealskiej, określającym tę odpowiedzialność. Zatem od dnia wejścia w życie Konwencji montrealskiej w odniesieniu do Unii, czyli od 28.6.2004 r., postanowienia tej Konwencji stanowią integralną część porządku prawnego UE, a Trybunał jest adekwatny do orzekania w trybie prejudycjalnym w przedmiocie jej wykładni (wyrok TS z 17.2.2016 r., Air Baltic Corporation, C-429/14, Legalis, pkt 22, 23).

W art. 31 Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów z 23.5.1969 r. (Recueil des traités des Nations unies, vol. 1155, s. 331), która odzwierciedla międzynarodowe prawo zwyczajowe, i której postanowienia stanowią część porządku prawnego Unii, uściślono, iż Traktat należy interpretować w dobrej wierze, zgodnie ze zwykłym znaczeniem, jakie należy przypisywać użytym w nim wyrazom w ich kontekście, oraz w świetle jego przedmiotu i celu (wyrok TS z 20.10.2022 r., Laudamotion, C-111/21, Legalis, pkt 22).

Z treści art. 31 ust. 2 zd. 2 Konwencji montrealskiej wynika, iż w przypadku opóźnienia w odbiorze bagażu lub ładunku jego odbiorca jest zobowiązany do powiadomienia przewoźnika o swojej skardze najpóźniej w terminie 21 dni od dnia, w którym bagaż lub ładunek zostały oddane do jego dyspozycji. O ile przepis ten ustanawia termin zawity wynoszący 21 dni od daty udostępnienia bagażu na złożenie takiej skargi, o tyle określa on jedynie ostatni dzień terminu, po upływie którego co do zasady nie jest już możliwe skuteczne wniesienie tej skargi. W ocenie TS językowa wykładnia tego przepisu sugeruje, iż ta skarga może zostać wniesiona w dowolnym momencie między stwierdzeniem opóźnienia w dostawie bagażu lub ładunku a upływem tego terminu, a więc choćby przed tą datą. Zatem chociaż art. 31 ust. 2 Konwencji montrealskiej nie przewiduje wyraźnie możliwości wniesienia skargi przed datą oddania danego bagażu do dyspozycji, to przepis ten można interpretować w ten sposób, iż skargę na jego podstawie można złożyć przed tą datą.

Odnosząc się do kontekstu art. 31 ust. 2 zd. 2 Konwencji montrealskiej, TS stwierdził, iż art. 31 ust. 1 Konwencji montrealskiej przewiduje, iż odebranie bagażu rejestrowanego bez wniesienia skargi przez osobę posiadającą tytuł do tego bagażu stwarza wzruszalne domniemanie, iż bagaż ten został dostarczony w dobrym stanie i zgodnie z dokumentem przewozowym lub zapisem zawartym w innych środkach określonych w art. 3 ust. 2 tej Konwencji. Tak więc celem skargi takiej jak rozpatrywana w postępowaniu głównym, skierowanej przez pasażera do przewoźnika lotniczego, jest poinformowanie tego przewoźnika o tym, iż bagaż rejestrowany nie został dostarczony w dobrym stanie lub zgodnie z dokumentem przewozowym lub zapisem zawartym w innych środkach określonych w art. 3 ust. 2 tej Konwencji (wyrok TS z 12.4.2018 r., Finnair, C-258/16, Legalis, pkt 50), w szczególności w odniesieniu do momentu, w którym miała nastąpić ta dostawa.

Zgodnie z art. 19 zd. 1 Konwencji montrealskiej, „przewoźnik ponosi odpowiedzialność za szkodę wynikłą z opóźnienia w przewozie lotniczym osób, bagażu lub ładunku”. Wynika stąd, iż art. 31 ust. 1 tej Konwencji, odczytywany w świetle jej art. 19 zd. 1, należy interpretować w ten sposób, iż skarga złożona przez danego pasażera, taka jak ta, która została wniesiona w niniejszej sprawie, ma na celu poinformowanie przewoźnika lotniczego o istnieniu szkody wynikłej z opóźnienia w przewozie lotniczym bagażu lub ładunku (wyrok Finnair, pkt 52). Zatem TS uznał, iż z kontekstu, w jaki wpisuje się art. 31 ust. 2 zd. 2 Konwencji montrealskiej, wynika również, iż szkoda wynikająca z opóźnienia w przewozie bagażu drogą powietrzną powinna móc zostać zgłoszona przewoźnikowi lotniczemu od chwili, w której dany pasażer dowie się o tym opóźnieniu, a najpóźniej w ciągu 21 dni od dnia, w którym bagaż ten zostanie oddany do jego dyspozycji, przy czym pasażer ten nie musi czekać na oddanie mu do dyspozycji owego bagażu.

Trybunał wskazał, iż powyższe stanowisko potwierdza również treść art. 19 zd. 2 Konwencji montrealskiej. Postanowienie to przewiduje, iż przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności za szkodę wynikłą z opóźnienia, jeśli udowodni, iż on sam oraz jego pracownicy i agenci podjęli wszystkie rozsądnie konieczne środki, aby uniknąć szkody, lub iż niemożliwe było podjęcie przez nich takich środków.

Sąd odsyłający wskazał, iż przekazanie danemu przewoźnikowi skargi dotyczącej opóźnienia w przewozie bagażu przed dniem, w którym dany bagaż zostaje oddany do dyspozycji odbiorcy, może umożliwić temu przewoźnikowi jak najszybsze zebranie dowodów niezbędnych do przedstawienia takiego dowodu i zwolnienie go w ten sposób z odpowiedzialności na mocy tego przepisu.

Trybunał stwierdził, iż powyższa wykładnia jest również zgodna z celami realizowanymi przez Konwencję montrealską. Zgodnie bowiem z motywem trzecim tej Konwencji państwa będące jej stronami, świadome „wagi zapewnienia ochrony interesów konsumentów w międzynarodowym przewozie lotniczym i potrzeby sprawiedliwej rekompensaty opartej na zasadzie naprawienia szkody”, postanowiły przewidzieć system nieograniczonej odpowiedzialności przewoźników lotniczych. Taki system oznacza, jak wynika z akapitu piątego tej Konwencji, „sprawiedliwą równowagę interesów” przewoźników lotniczych i pasażerów – wyrok TS z 6.7.2023 r., Austrian Airlines (Pierwsza pomoc medyczna na pokładzie statku powietrznego), C-510/21, Legalis. Tymczasem wykładnia art. 31 ust. 2 zd. 2 Konwencji wykluczająca możliwość wniesienia przez zainteresowanych pasażerów skargi z powodu opóźnienia w przewozie bagażu przed dniem, w którym ich bagaż został im oddany do dyspozycji, naruszałaby tę równowagę, uzależniając dopełnienie formalności wniesienia skargi od dodatkowej przesłanki, która nie jest niezbędna, a która ponadto byłaby sprzeczna z interesami przewoźników.

Reasumując TS orzekł, iż art. 31 ust. 2 zd. 2 Konwencji montrealskiej należy interpretować w ten sposób, iż skargę z powodu opóźnienia w przewozie bagażu można złożyć przed dniem, w którym dany bagaż został oddany do dyspozycji jego odbiorcy.

Komentarz