Transport drogowy głównym źródłem emisji w sektorze transportowym
W 2023 roku transport drogowy odpowiadał za 75% całkowitego zużycia energii w sektorze transportowym oraz 20% globalnego zużycia końcowego energii. Aż 94% tej energii pochodziło z paliw kopalnych, a udział energii elektrycznej wyniósł zaledwie 1%.
Rosnące zużycie energii i emisje mimo poprawy efektywności
Mimo postępów w efektywności paliw i pojazdów, od 1990 roku zużycie energii w transporcie drogowym rosło średnio o 1,7% rocznie. Emisje CO₂ z tego sektora osiągnęły 6,2 gigaton w 2023 roku, z czego 60% pochodziło z samochodów osobowych.
Scenariusz IRENA: 90% elektrycznych pojazdów do 2050 roku
Aby zrealizować cel klimatyczny 1,5°C, IRENA zakłada, iż do 2050 roku:
- 93% samochodów osobowych,
- 95% motocykli,
- 82% autobusów,
- 67% ciężarówek
musi być zelektryfikowanych. Do 2030 roku globalna flota EV powinna zwiększyć się ośmiokrotnie. Konieczne będą coroczne inwestycje przekraczające 300 mln USD w infrastrukturę ładowania.
Główne bariery transformacji: koszty, infrastruktura i świadomość
Raport IRENA wskazuje na szereg wyzwań, które spowalniają elektryfikację transportu drogowego. Do najważniejszych należą:
- Bariery instytucjonalne: brak spójnych i jednoznacznych polityk rządowych oraz niedoszacowanie kosztów środowiskowych i społecznych korzystania z paliw kopalnych.
- Bariery rynkowe: dominacja pojazdów spalinowych, ograniczona dostępność różnorodnych i przystępnych cenowo modeli EV, obawy dotyczące łańcuchów dostaw oraz niewystarczająco rozwinięty rynek wtórny EV.
- Bariery kosztowe: wysoki koszt zakupu pojazdów elektrycznych i ich baterii, a także wysokie nakłady inwestycyjne wymagane do budowy infrastruktury ładowania.
- Bariery infrastrukturalne: niedobór publicznych stacji ładowania, długi czas ładowania oraz złożone procedury administracyjne związane z instalacją punktów ładowania.
- Inne przeszkody: niska świadomość społeczna, brak wykwalifikowanej siły roboczej oraz wyzwania związane z utylizacją zużytych pojazdów i baterii.
Na rynkach rozwijających się powyższe bariery są dodatkowo pogłębione przez ograniczony dostęp do kapitału oraz niski poziom dojrzałości instytucjonalnej i technologicznej.
Miejskie polityki i rola lokalnych władz
Transformacja transportu wymaga wsparcia ze strony władz lokalnych: m.in. stref niskoemisyjnych, priorytetyzacji transportu publicznego, obowiązku instalacji ładowarek w nowych budynkach czy przywilejów dla EV.
Przyszłość to dwa i trzy koła – szansa dla rynków rozwijających się
Elektryczne skutery i motocykle, szczególnie w krajach Azji i Afryki, oferują tanie i szybkie rozwiązania dekarbonizacji. Innowacyjne modele biznesowe, jak leasing baterii, oraz lokalne łańcuchy dostaw mogą pobudzić rozwój gospodarczy i tworzyć miejsca pracy.
Autobusy i ciężarówki: sektor o największym potencjale redukcji emisji
Elektryfikacja autobusów i ciężarówek, choć technologicznie trudniejsza, jest kluczowa. W Chinach elektryczne autobusy dominują, podczas gdy w krajach rozwijających się potrzebne są subsydia i wsparcie międzynarodowe. Dla ciężarówek konieczne są inwestycje w ultraszybkie ładowarki i modele typu battery-swapping.
Zielona energia i inteligentne ładowanie – fundament transformacji
Rozwój transportu elektrycznego musi być ściśle powiązany z wykorzystaniem czystych źródeł energii. najważniejsze znaczenie ma integracja systemów ładowania EV z odnawialnymi źródłami energii, takimi jak fotowoltaika. Instalacje dachowe PV mogą stanowić lokalne źródło energii do ładowania pojazdów, redukując obciążenie sieci i emisje z sektora energetycznego.
Jednocześnie rozwijane są technologie inteligentnego ładowania (smart charging), które umożliwiają elastyczne zarządzanie poborem mocy w zależności od dostępności energii odnawialnej i aktualnych warunków sieciowych. Systemy te obejmują m.in. dynamiczne taryfy, ładowanie w godzinach niższego zapotrzebowania, a także integrację z siecią (vehicle-to-grid). Dzięki temu pojazdy elektryczne mogą nie tylko konsumować energię, ale również wspierać stabilność sieci, oferując dodatkową rezerwę mocy lub magazynowanie energii.
Wdrożenie takich rozwiązań wymaga standardów komunikacyjnych, interoperacyjności urządzeń oraz zintegrowanego planowania infrastrukturalnego pomiędzy sektorem energetycznym i transportowym. Wspierające polityki publiczne i modele biznesowe, takie jak usługi ładowania jako usługa (charging-as-a-service), będą najważniejsze dla ich masowego wdrożenia.
Sprawiedliwa transformacja i lokalne korzyści
Raport IRENA podkreśla konieczność inkluzywnego podejścia – dostępnych cenowo EV, wsparcia dla lokalnych producentów, programów przekwalifikowania i rozwoju przemysłu EV w krajach Globalnego Południa.
Zobacz również:- Geopolityka w cieniu transformacji energetycznej: IRENA podkreśla nowe wyzwania i szanse dla świata
- Rekordowy wzrost mocy OZE w 2024 roku. 5 kluczowych faktów w raporcie IRENA
- IRENA: Globalny cel OZE zagrożony. Potrzeba 1080 mld USD rocznie
Źródło: IRENA, Policies for advancing the renewables-based electrification of road transport
