Europa wobec nowych wyzwań – orędzie o stanie UE 2025

lewiatan.org 3 godzin temu

Zdjęcie: Maciej Witucki, przewodniczący Rady Głównej Konfederacji Lewiatan, w garniturze i krawacie, na granatowym tle z napisem: Bezpieczeństwo pozostaje priorytetem Europy.

Unia Europejska powstała jako projekt pokojowy, ale dziś – w obliczu rosnącej niestabilności – priorytetem staje się bezpieczeństwo. Ursula von der Leyen w swoim corocznym orędziu o stanie UE, wygłoszonym w Parlamencie Europejskim w Strasburgu, poświęciła temu zagadnieniu najwięcej miejsca. Mówiła o Ukrainie, potrzebie solidarności i nowych instrumentach obronnych – od programu Readiness 2030 po inicjatywy wzmacniające wschodnią flankę. Europa musi wziąć odpowiedzialność za własne bezpieczeństwo i jasno powiedzieć: wolność i niezależność Ukraińców to także wolność i niezależność całej Europy.

Bezpieczeństwo Europy

Europa musi jasno pokazać, iż bezpieczeństwo całej Unii zaczyna się na jej wschodnich granicach. To, co dzieje się na flance północno-wschodniej, od Bałtyku po Morze Czarne, ma bezpośrednie znaczenie dla wszystkich państwa członkowskiego. Deklaracje Przewodniczącej von der Leyen o inwestycjach w Eastern Flank Watch czy budowę tzw. drone wall to krok we adekwatnym kierunku. najważniejsze jest jednak, aby działania te szły w parze ze współpracą w ramach NATO – tylko wtedy Europa będzie naprawdę bezpieczna – podkreśla Maciej Witucki, przewodniczący Rady Głównej Konfederacji Lewiatan.

Konkurencyjność UE

Ale bezpieczeństwo to nie tylko armia, granice i inwestycje w obronność, ale przede wszystkim postawienie na fundamenty naszej gospodarki. Jak podkreśliła von der Leyen, to konkurencyjność jest podstawą dobrobytu Europejczyków. Musimy inwestować w technologie, cyfryzację i clean tech, rozwijać rynek leków, baterii, stali czy nowych źródeł energii. Europa nie może być zależna od importu w kluczowych sektorach. Dlatego tak istotne są instrumenty ochrony przemysłu, rozwój infrastruktury i przyspieszenie wydawania pozwoleń.

To dobry kierunek, ale potrzeba więcej: ambicji i determinacji, by usuwać bariery, które wciąż utrudniają firmom działanie w całej Europie. Europa musi znów stać się miejscem, gdzie przedsiębiorstwa mogą rosnąć i konkurować globalnie, a obywatele – korzystać z dobrobytu i stabilności. Konkurencyjność jest naszą najlepszą gwarancją wolności, siły i niezależności – podkreśla Małgorzata Mroczkowska-Horne, dyrektor generalna Konfederacji Lewiatan.

Jednolity rynek i inwestycje

W tym kontekście najważniejsze jest wzmocnienie jednolitego rynku. Bez niego nie uda się zbudować odpornej i konkurencyjnej Europy. Przewodnicząca KE wspomniała o nowej mapie drogowej dla jednolitego rynku (Single Market Roadmap 2028) i konieczności przyspieszenia budowy Unii Oszczędności i Inwestycji.

W obliczu globalnej rywalizacji i kryzysów geopolitycznych Unia potrzebuje determinacji, by dokończyć projekt jednolitego rynku i usuwać bariery dławiące rozwój – od przeregulowania po brak wspólnych standardów. Raporty Draghiego i Letty jasno pokazują, iż integracja musi pójść dalej – szczególnie w finansach, energetyce i telekomunikacji. Jednolity rynek jest naszym największym atutem – odpowiada za 17% światowego PKB, tworzy 56 mln miejsc pracy i daje firmom skalę potrzebną do globalnej konkurencji. Jednocześnie pozostaje największym niewykorzystanym potencjałem – zaznacza Kinga Grafa, zastępczyni dyrektor generalnej Konfederacji Lewiatan ds. europejskich.

Mniej biurokracji dla firm

W swoim pierwszym orędziu nowej kadencji von der Leyen mocno zaakcentowała także potrzebę uproszczenia przepisów i zmniejszenia biurokracji dla firm.

To bardzo istotny sygnał dla biznesu. Komisja wyznaczyła ambitny cel redukcji obciążeń administracyjnych – o co najmniej 25% dla wszystkich firm i 35% dla MŚP. Oczekujemy, iż będzie on gwałtownie realizowany. Omnibusy to krok w dobrą stronę, ale potrzebna jest także systemowa zmiana podejścia do regulacji: rzetelne oceny skutków, realne włączanie interesariuszy w konsultacje i większa przejrzystość procesu legislacyjnego. Tempo ma tu najważniejsze znaczenie – jeżeli chcemy przyciągać inwestycje, Unia musi jak najszybciej przełożyć zapowiedzi na konkretne działania – komentuje Luana Żak, zastępczyni dyrektorki przedstawicielstwa Konfederacji Lewiatan w Brukseli.

Najważniejsze elementy #SOTEU

Geopolityka i bezpieczeństwo

Ukraina i Rosja

UE – ponad 170 mld EUR wsparcia militarnego i finansowego
Nowy plan: Reparation loans – finansowanie dla Ukrainy oparte na zamrożonych aktywach Rosji; pożyczki mają być spłacane po uzyskaniu reparacji od Rosji
Drone Alliance z Ukrainą – wsparcie technologiczne i przemysłowe (6 bln EUR z ERA Loan)
Koncepcja Qualitative Military Edge – inwestycje w zdolności ukraińskiej armii, m.in. w drony

Bezpieczeństwo i obrona UE

Readiness 2030 – potencjał inwestycyjny do 800 mld EUR
Program SAFE – 150 mld EUR na wspólne zakupy obronne
Eastern Flank Watch i Drone Wall – wzmocnienie wschodniej flanki
Propozycja European Defence System – cykl planowania obronnego UE

Bliski Wschód – Gaza

Potępienie głodu jako narzędzia wojny i radykalnych działań rządu izraelskiego
Jednoczesne potępienie Hamasu
Propozycje:
- wstrzymanie części płatności dla Izraela (bez szkody dla społeczeństwa i Yad Vashem)
- sankcje wobec ministrów-ekstremistów i brutalnych osadników
- częściowe zawieszenie umowy stowarzyszeniowej
- utworzenie Palestine Donor Group – instrument odbudowy Gazy
Potwierdzenie: rozwiązanie dwupaństwowe jako jedyna droga do pokoju

Relacje globalne i handel

Umowa z USA – stabilizacja relacji, uniknięcie wojny handlowej
Dywersyfikacja partnerów: Mercosur, Meksyk, Indie (cel – zakończenie negocjacji w 2025 r.)
Budowa koalicji na rzecz reformy globalnego handlu, np. CPTPP
Choose Europe package – 500 mln EUR dla naukowców, wsparcie rozwoju nowych technologii w Europie
Global Health Resilience Initiative – wspieranie zdrowia globalnego

Gospodarka i rynek wewnętrzny – innowacja i konkurencyjność

Raporty Draghiego i Letty – wskazanie braku integracji w finansach, energetyce i telekomunikacji
Zapowiedź Single Market Roadmap 2028
Redukcja biurokracji – oszczędności 8 mld EUR dla biznesu dzięki omnibusom i uproszczeniom
Nowa „piąta swoboda” – wiedza i innowacja jako motor integracji

Technologie

Scale-up Europe Fund – wielomiliardowy fundusz prywatno-publiczny wspierający młode spółki technologiczne
AI Gigafactories – centra rozwoju i treningu dużych modeli AI w Europie
Industrial Accelerator Act – szybsze inwestycje w strategicznych sektorach
Mechanizmy zabezpieczające przed odpływem innowacyjnych firm poza UE

Energia i klimat

Energy Highways i Grids Package – rozbudowa i modernizacja sieci, usuwanie wąskich gardeł infrastrukturalnych
Cel: całkowite odejście od rosyjskich paliw kopalnych – rozwój OZE i energetyki jądrowej
Circular Economy Act i nowe instrumenty wspierające recykling i bezpieczeństwo surowcowe
Potwierdzenie kursu Green Deal + nowe cele klimatyczne na 2040 r.
Ochrona przemysłu przed nieuczciwą konkurencją i nadprodukcją globalną – nowy instrument handlowy po wygaśnięciu safeguardów na stal

Polityka społeczna – rynek pracy i koszty życia

Quality Jobs Act – dopasowanie praw pracowniczych do nowej gospodarki
Strategia antyubóstwa do 2050 r. + Gwarancja dla Dzieci
Affordable Housing Plan – zmiana zasad pomocy publicznej, wsparcie dla studentów i rodzin + EU Housing Summit
Inicjatywy obniżające koszty życia:
- energia – wsparcie dla OZE i atomu, modernizacja sieci
- transport – inicjatywa Small Affordable Cars (małe, tanie auta elektryczne produkowane w Europie)
- żywność – kampania Buy European Food – walka z nieuczciwymi praktykami wobec rolników

Demokracja i społeczeństwo

Rule of Law cycle – dalsze wzmacnianie powiązań praworządności z funduszami UE
Walka z dezinformacją – European Democracy Shield i nowe European Centre of Democratic Resilience
Media Resilience Programme – wsparcie dla niezależnych mediów
Ochrona dzieci online – możliwe ograniczenia wiekowe w social mediach, wzorowane na rozwiązaniach z Australii

Migracja i bezpieczeństwo wewnętrzne

Trzykrotne zwiększenie budżetu na zarządzanie granicami i migracją
Nacisk na szybki powrót osób bez prawa pobytu (obecnie tylko 20% opuszcza UE)
Pełne wdrożenie Paktu o Migracji i Azylu
Współpraca z liniami lotniczymi i platformami cyfrowymi w walce z przemytem ludzi
Nowe sankcje wobec przemytników – zamrażanie aktywów, ograniczenia w podróżach

Kryzys klimatyczny