Rola energetyki jądrowej w transformacji energetycznej UE
Zgodnie z PINC, energia jądrowa odgrywa istotną rolę w dekarbonizacji, konkurencyjności przemysłowej i bezpieczeństwie energetycznym części państw członkowskich UE. Komisja przewiduje, iż ponad 90% energii elektrycznej w UE w 2040 roku będzie pochodzić ze źródeł zdekarbonizowanych – głównie odnawialnych, uzupełnianych przez energetykę jądrową.
Moc zainstalowana w energetyce jądrowej ma wzrosnąć z 98 GWe w 2025 roku do około 109 GWe w 2050 roku. Scenariusz ten opiera się na aktualizowanych Krajowych Planach na rzecz Energii i Klimatu oraz projektach inwestycyjnych zgłaszanych przez państwa członkowskie.
Zakres potrzeb inwestycyjnych do 2050 roku
Realizacja projektów jądrowych w UE do połowy wieku wymagać będzie inwestycji rzędu 241 mld euro w wartości bieżącej. Na budowę nowych reaktorów wielkoskalowych przeznaczono 205 mld euro, a 36 mld euro ma wesprzeć przedłużenie pracy już istniejących jednostek.
Dodatkowe środki będą konieczne na rozwój reaktorów modułowych: małych (SMR), zaawansowanych (AMR) i mikroreaktorów, a także na badania nad fuzją jądrową w dłuższym horyzoncie czasowym.
Priorytety: bezpieczeństwo, innowacje, odpady
Komisja kładzie nacisk na konieczność utrzymania najwyższych standardów bezpieczeństwa jądrowego, ochrony radiologicznej i gospodarki odpadami promieniotwórczymi. Państwa członkowskie powinny intensyfikować prace nad trwałymi rozwiązaniami, w tym budową głębokich geologicznych składowisk zużytego paliwa i odpadów wysokopoziomowych.
PINC podkreśla także potrzebę niezależności krajowych regulatorów jądrowych oraz odpowiedniego finansowania i zasobów kadrowych. Społeczeństwo powinno być angażowane w otwarty dialog na wszystkich etapach realizacji projektów.
Wsparcie dla inwestorów i nowe instrumenty finansowe
Komisja wspiera rozwój inwestycji jądrowych poprzez instrumenty takie jak „dwustronne kontrakty różnicowe” (CfD), które umożliwiają państwom członkowskim przenoszenie ryzyk inwestycyjnych. Kolejnym narzędziem są umowy zakupu energii (PPA), które mogą pełnić rolę wsparcia dla producentów.
Dla ułatwienia korzystania z tych instrumentów Komisja planuje wydać wytyczne dotyczące projektowania CfD i PPA zgodnie z zasadami pomocy państwa.
Dywersyfikacja dostaw i niezależność od Rosji
W kontekście strategii REPowerEU, Komisja podkreśla konieczność dywersyfikacji źródeł dostaw surowców jądrowych. UE wprowadza ograniczenia dla nowych kontraktów z Rosją na dostawy uranu, wzbogaconego uranu i innych materiałów jądrowych. Działania te mają na celu uniezależnienie się od rosyjskich surowców w całym łańcuchu wartości energetyki jądrowej.
Zaangażowanie sektora i dalsze kroki
Ósmy PINC powstał z udziałem państw członkowskich, organizacji społecznych, przedsiębiorstw i innych interesariuszy w ramach czterotygodniowego procesu konsultacji zakończonego 12 maja 2025 roku. Program jest omawiany 16 czerwca 2025 roku podczas posiedzenia Rady ds. Energii w Luksemburgu.
Zakończenie procesu nastąpi po uzyskaniu opinii Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i opublikowaniu finalnej wersji dokumentu.
Zobacz również:- PGE i Enea mogą badać lokalizacje pod drugą elektrownię jądrową – ale bez gwarancji udziału w inwestycji
- Polska walczy o fundusze UE na energetykę jądrową. Wrochna: „Musimy to zmienić”
- Zatrudnienie w PEJ rośnie, a prace nad elektrownią jądrową na Pomorzu bez opóźnień w kluczowym zakresie
Źródło: Komisja Europejska – 8. Program Ilustracyjny ds. Energii Jądrowej (PINC)
