5 tys. zł kary za brak jednego dokumentu. Kontrolerzy już sprawdzają polskie domy

Masowe kontrole w domach realizowane są pełną parą. Urzędnicy szukają świadectw energetycznych, a za ich brak grożą mandaty sięgające choćby 5000 złotych. Sprawdź, czy twoja nieruchomość jest na celowniku i jak uniknąć bolesnych konsekwencji finansowych.

Fot. Shutterstock / Warszawa w Pigułce

Od 28 kwietnia 2023 roku obowiązuje w Polsce zaostrzona ustawa o charakterystyce energetycznej budynków. Wprowadzone przepisy oznaczają, iż właściciele nieruchomości muszą posiadać świadectwa energetyczne w ściśle określonych sytuacjach. Brak tego dokumentu może kosztować choćby kilka tysięcy złotych.

Sprzedajesz lub wynajmujesz? Bez tego dokumentu nic nie zdziałasz

Świadectwo charakterystyki energetycznej jest obowiązkowe dla wszystkich, kto chce sprzedać lub wynająć nieruchomość. Dotyczy to zarówno domów jednorodzinnych, jak i mieszkań w budynkach wielorodzinnych. Jak informuje Ministerstwo Rozwoju i Technologii, obowiązek obejmuje wszystkie budynki – także te wybudowane przed 2009 rokiem.

Dokument musi zostać przekazany kupującemu lub najemcy najpóźniej w momencie zawarcia umowy. Fakt jego przekazania odnotowuje notariusz w akcie notarialnym. W przypadku braku świadectwa notariusz ma obowiązek pouczyć zobowiązanego o karze grzywny za niewywiązanie się z tego obowiązku.

Wyjątkiem są sytuacje, gdy nieruchomość jest używana wyłącznie na własny użytek. jeżeli właściciel nie planuje sprzedaży ani wynajmu, nie musi na razie sporządzać certyfikatu. Obowiązek pojawi się dopiero w chwili wprowadzenia nieruchomości na rynek.

Nie tylko właściciele domów. Oto pełna lista zobowiązanych

Świadectwo energetyczne muszą posiadać różne kategorie osób. Do grona zobowiązanych należą właściciele lub zarządcy budynków przy sprzedaży lub wynajmie, osoby którym przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, osoby z spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu oraz inwestorzy przed złożeniem zawiadomienia o zakończeniu budowy.

Dodatkowe obowiązki dotyczą budynków publicznych. Nieruchomości wykorzystywane przez administrację publiczną o powierzchni użytkowej powyżej 250 m² muszą posiadać świadectwo i wywieszać je w widocznym miejscu. To oznacza, iż obowiązek nie ogranicza się tylko do prywatnych właścicieli, ale obejmuje także sektor publiczny.

Są jednak wyjątki od tej reguły. Świadectwo energetyczne nie jest wymagane dla budynków zabytkowych objętych ochroną konserwatorską, obiektów wykorzystywanych jako miejsca kultu i działalności religijnej, budynków przemysłowych oraz budynków gospodarczych o powierzchni użytkowej mniejszej niż 50 m².

Kto przeprowadza kontrole i jak wyglądają w praktyce?

Kontrole świadectw energetycznych przeprowadzają organy nadzoru budowlanego. W trakcie inspekcji sprawdzana jest zgodność dokumentów z rzeczywistym stanem technicznym budynku. Kontrolerzy weryfikują także, czy właściciele nieruchomości stosują się do zaktualizowanego prawa.

Równolegle od 28 kwietnia 2023 roku funkcjonuje system okresowych kontroli systemów grzewczych i klimatyzacji w budynkach. Częstotliwość kontroli zależy od rodzaju kotła i jego mocy. Dla kotłów na paliwo stałe kontrole przeprowadza się co najmniej raz na 5 lat, natomiast dla kotłów gazowych i olejowych – co 2 lata.

Każda kontrola kończy się sporządzeniem protokołu w centralnym rejestrze charakterystyki energetycznej budynków (CRCEB). Właściciel ma obowiązek przechowywać te protokoły przez cały okres użytkowania obiektu. To właśnie w ramach tych inspekcji może wyjść na jaw brak wymaganego świadectwa energetycznego.

Mandaty do 5000 złotych. Sprawdź, kogo mogą ukarać

Najpoważniejszą konsekwencją braku świadectwa energetycznego jest grzywna sięgająca choćby 5000 złotych. Orzekanie odbywa się na podstawie Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, a ostateczna kwota zależy od indywidualnych okoliczności sprawy.

Kary mogą zostać nałożone na właścicieli nieruchomości, którzy nie dostarczą świadectwa przy sprzedaży lub wynajmie. Dodatkowo sankcje grożą także audytorom energetycznym za sporządzanie fałszywych oświadczeń lub nieprawdziwe informacje zawarte w świadectwach.

W przypadku sprzedaży lub wynajmu nieruchomości bez ważnego świadectwa, nabywca lub najemca może zlecić sporządzenie tego certyfikatu na koszt zbywcy lub wynajmującego. Kupujący ma także prawo odstąpić od umowy na piśmie, jeżeli dokumentacja nie zostanie dostarczona w wyznaczonym terminie.

Co to oznacza dla ciebie? Praktyczny przewodnik unikania problemów

Jeśli planujesz sprzedać lub wynająć nieruchomość, koniecznie sprawdź, czy posiadasz aktualne świadectwo energetyczne. Dokument jest istotny przez 10 lat od daty wydania, ale traci ważność w przypadku przeprowadzenia istotnych prac modernizacyjnych wpływających na charakterystykę energetyczną budynku.

Koszt wyrobienia świadectwa nie jest wygórowany w porównaniu z potencjalnymi karami. W przypadku mieszkania wynosi około 300-500 złotych, natomiast dla domu jednorodzinnego koszty wahają się w granicach 400-700 złotych, w zależności od lokalizacji i złożoności budynku.

Aby sporządzić świadectwo, skontaktuj się z certyfikowanym audytorem energetycznym. Listę uprawnionych osób znajdziesz w oficjalnym wykazie prowadzonym przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii w systemie CRCEB. Audytor przeprowadzi analizę dokumentacji technicznej lub wizję lokalną, a następnie sporządzi świadectwo.

Dodatkowe obowiązki związane z systemami grzewczymi

Oprócz świadectwa energetycznego właściciele muszą pamiętać o regularnych kontrolach systemów ogrzewania. Inspekcje mogą być wykonywane jedynie przez osoby wpisane do centralnego rejestru charakterystyki energetycznej budynków, posiadające uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej lub kwalifikacje w zakresie nadzoru nad eksploatacją urządzeń cieplnych.

Podczas kontroli sprawdzany jest stan techniczny systemu grzewczego, jego efektywność oraz dobór wielkości źródła ciepła do potrzeb budynku. Kontrolerzy analizują także możliwości poprawy efektywności energetycznej i przedstawiają rekomendacje modernizacyjne.

Nie trzeba przeprowadzać inspekcji systemów, których moc jest mniejsza niż 20 kW, systemów grzewczych wymienionych w ciągu ostatnich 15 lat oraz budynków wyposażonych w systemy automatyki umożliwiające optymalne wykorzystywanie energii.

Świadectwo energetyczne jako narzędzie oszczędności

Świadectwo charakterystyki energetycznej to nie tylko formalny wymóg, ale także praktyczne narzędzie pozwalające ocenić rzeczywiste koszty eksploatacji budynku. Dokument zawiera informacje o zapotrzebowaniu na energię do ogrzewania, wentylacji, podgrzewania wody użytkowej oraz oświetlenia.

Dzięki informacjom zawartym w świadectwie właściciel może określić orientacyjne roczne zapotrzebowanie na energię i związane z tym koszty. To pomocne przy planowaniu budżetu domowego oraz przy podejmowaniu decyzji o ewentualnej modernizacji energetycznej nieruchomości.

Posiadanie aktualnego świadectwa może również zwiększyć atrakcyjność nieruchomości na rynku. Budynki o wyższej klasie energetycznej są bardziej poszukiwane przez kupujących i najemców ze względu na niższe koszty eksploatacji i większą komfort użytkowania.